Quan sát nội tâm là gì?

Quan sát là gì?

Quan sát là hành động đặt sự chú ý, chú tâm vào đối tượng để thu về nhận thức ở đối tượng.

Khi quan sát, ta dùng các giác quan: Mắt, mũi, tai, lưỡi, da thu về các nhận thức về hình dạng màu sắc kích thước, mùi vị, âm thanh, gia vị, xúc chạm.

Sự chú ý, chú tâm là môt trạng thái, mà trạng thái thì không mô tả được bằng lời. Mới đầu, nó được nhận biết một cách gián tiếp nhờ đánh giá hàm lượng thông tin mà ta nhận thức về đối tượng.

Ví dụ:

👉Khi rửa bát, tay chạm vào nước. Ta có sự chú ý chú tâm với hành động chạm tay vào nước thì ta sẽ cảm nhận được cái sự mát của nước nó như thế nào, sức chảy của nước nó nặng nhẹ ra sao, khi tay ta di chuyển, ta cảm nhận sự thay đổi các cảm giác trên da như thế nào, … Để càng có nhiều thông tin trả lời cho câu hỏi “như thế nào” thì bạn càng cần chú tâm, chú ý.

Quan sát có hai hình thái, chủ động và bị động. Chủ động là chủ động đặt ý chọn đối tượng quan sát, mục đích quan sát. Bị động là sự quan sát diễn ra ko do đặt ý, đối tượng quan sát bất kì và ko biết mục đích quan sát.

👉 Việc đặt ý thì khiến cho sự chú tâm chú ý diễn ra, tuy nhiên lúc đầu có thể bị ngắt quãng – Làm sao ta biết là ngắt quãng? – Là vì có những thông tin bên ngoài < ngoài mục đích quan sát> lọt vào nhận thức của ta. Ta có thể luyện tập sự chú ý, chú tâm bằng cách khi sự quan sát bị lôi ra khỏi đối tượng thì ta lại đặt ý quay trở lại quan sát đối tượng. Cứ thế và quan sát sự tiến triển của trạng thái này. Khi trạng thái này có thể kéo dài liên tục đủ thì đến lúc sự quan sát sẽ quan sát được một thứ, thứ đó có tên gọi là “trạng thái chú tâm, chú ý”

👉Có những lúc, khi ta rửa tay mà ta hoàn toàn không quan sát những sự chạm giữa tay và nước – tại sao ta biết điều này? – vì không có thông tin nào được nhận biết – ta đã không nhận thức sự chạm này. Nghĩa là sự chạm hoàn toàn diễn ra nhưng ta đã không quan sát.

Như vậy, mức độ quan sát có 3 mức:

• Mức 1: Chú tâm chú ý một đoạn đủ dài
• Mức 2, Đặt ý quan sát nhưng vẫn bị dộng bị gián đoạn
• Mức 3: Không quan sát, ko đặt ý

Vậy về quan sát, ta có thể nhận thức ba điểm quan trọng:

• Ta đang quan sát, chú tâm, chú ý về đối tượng nào thì đối tượng đó được nhận thức – theo nghĩa trả lời cho câu hỏi “đối tượng đó như thế nào” – nghĩa là ta có thông tin về đối tượng. 
• Thứ hai, sự quan sát, chú tâm chú ý của ta có thể được định hướng bởi sự đặt ý, nhưng nó cũng bị động bám theo, thay đổi đối tượng quan sát, không theo ý ban đầu, ko kiểm soát. Nếu muốn neo giữ sự quan sát ở một đối tượng trong thời gian dài, ta cần luyện tập.
• Thứ ba, khi ta quan sát được đối tượng nào thì đối tượng đó được nhận diện, được biết đến sự tồn tại. Nhưng điều ngược lại không đúng, nghĩa là, khi một thứ mà ta KHÔNG biết đến sự tồn tại, không có nghĩa là nó không tồn tại, mà CÓ THỂ là do sự quan sát của ta chưa chạm đến nó.

Bây giờ ta quay trở lại chủ đề quan sát nội tâm.

Nội tâm tạm hiểu là những gì diễn ra “bên trong” 

Một vài đối tượng cơ bản thuộc nội tâm là ý muốn, là suy nghĩ, cảm xúc, trạng thái, tâm tính, nội lực, năng lượng, sinh khí, … và sự tương tác qua lại giữa chúng với nhau.

Một vài đối tượng được bộc lộ ra hình tướng như hành động, lời nói, hành vi, thái độ.

<trạng thái chú ý, chú tâm là một đối tượng thuộc nội tâm – chỉ mình bạn biết>

Quan sát nội tâm là hướng sự chú ý, chú tâm vào các đối tượng nội tâm mà mình có liệt kê ở trên.

Chúng ta chưa thấy chúng, chưa ý thức về sự tồn tại của chúng không có nghĩa là chúng không tồn tại, mà là bởi vì sự quan sát của ta chưa quan sát đến.

Và vì để quan sát chúng thì không dễ, cần kiên trì luyện tập.

Mỗi người thử xác định xem mình đang ở mức độ quan sát nào với từng đối tượng thuộc nội tâm nhé!

• Không quan sát, cũng không đặt ý quan sát luôn
• Có thể là đặt ý quan sát nhưng chưa quan sát được
• Đã quan sát được và có một chút thông tin nhận thức về chúng.

Mà giờ chúng ta thử ngẫm xem? Tại sao việc quan sát nội tâm lại vô cùng quan trọng?

Quan sát nội tâm là dành cho những ai?